Therapie, antidepressiva: wat Zoraya (24) ook probeert, ze voelt een continue leegte. Dus denkt ze aan euthanasie en draagt ze een officiële penning waarop staat dat ze niet gereanimeerd wil worden. Tekst: Vivienne Groenewoud | Foto’s: Dirk-Jan van Dijk ‘Toen ik klein was, bezochten we weleens het graf van mijn overleden tante. De kindergraven vielen mij op door de teddybeertjes en de engeltjes die daar vaak lagen. Als ik dan zag hoe jong die kinderen waren gestorven, dacht ik: waarom liggen zij daar en sta ik hier? Ik vond het oneerlijk. Die kinderen wilden waarschijnlijk heel graag leven, maar gingen dood. Ik, die het leven nooit echt leuk vond, mocht wel blijven. Ik was altijd al een wat teruggetrokken kind, maar de echte psychische problemen begonnen rond mijn dertiende. Ik werd extreem gepest. Doordat ik klein en stil was, zagen klasgenoten in mij een gemakkelijk slachtoffer. Vanaf dat moment voelde het leven onveilig. Op school, maar ook thuis, waar vaak spanning was. Er was veel ruzie en onbegrip van iedereen, tegen iedereen. Dat was uiteraard moeilijk voor alle partijen. Mijn huis was geen thuis. Ik vroeg me vaak af waarom ik er was, en wat het nut van alles was, maar daar praatte ik eigenlijk met niemand over. In het eerste jaar van de middelbare school ben ik gaan snijden. Ik voelde me doorlopend rot en het pesten ging ook daar gewoon door. In groep acht was ik gothic geworden, ik droeg alleen nog maar zwarte kleren in de hoop dat ik op die manier niet zou opvallen en mensen me met rust zouden laten. Maar daardoor kreeg ik vaak de opmerking: ‘Hey, emo! Ga je snijden!’ Op die manier ben ik op het idee gekomen. Het snijden hielp. Het was afleiding van het pesten en van de leegte die ik in me voelde. En dat was ook het verslavende eraan. Sommige mensen automutileren om zichzelf met fysieke pijn af te leiden van hun mentale pijn. Ik deed het omdat ik gewoon íets wilde voelen. De beste omschrijving die ik kan geven is dat ik − ook nu nog − een continue leegheid ervaar. Ik voel meestal gewoon helemaal niets, maar ik heb ook periodes met een ‘normale’ depressie, wat inhoudt dat ik echt nergens zin meer in heb. Douchen is dan al te veel en ik kom dan amper mijn bed nog uit.’ Depressieve gevoelens ‘Op school was een loket van jeugdzorg en ik praatte weleens met die mensen. Helaas hebben die achter mijn rug om mijn ouders gebeld voor een gesprek. Toen kwam ook het zelfbeschadigen aan de orde. Maar dat was ook meteen de laatste keer. Ik heb mijn ouders dit lang verweten, snapte niet waarom ze geen verdere hulp voor me zochten. Met de kennis van nu weet ik dat het onmacht was van mijn ouders, en geen onwil om me te laten helpen. Ze wisten gewoon niet wat ze met me aan moesten. Toch doet het pijn, nog steeds. Omdat we maar bleven botsen, hebben mijn ouders en ik vorig jaar met wederzijds instemmen het contact verbroken. Ik worstelde mijzelf mijn schooltijd door, met één doel voor ogen: mijn diploma halen en zo snel mogelijk op mezelf gaan wonen. Ik dacht destijds nog dat mijn depressieve gevoelens aan het pesten en mijn thuissituatie lagen. Dat ik uiteindelijk wel gelukkig zou kunnen worden. Mensen hebben vaak een stereotype beeld van depressie, maar ook ik ken heus momenten van blijdschap. Van liefde, zoals ik bijvoorbeeld had toen ik op mijn zeventiende mijn vriend Stein leerde kennen door een bijbaantje dat ik had in een horecazaak. Alleen vervagen die gevoelens bij mij enorm snel, waarna het gevoel van leegte dubbel zo hard weer binnenkomt. Toen ik net achttien was, gingen Stein en ik samenwonen en dacht ik: vanaf nu word ik gelukkig! Eindelijk kon ik mijn leven inrichten zoals ik wilde. Alle omstandigheden om gelukkig te worden waren er, maar mijn gevoel werkte niet mee. Na een paar maanden aanmodderen ben ik ingestort. Ik heb alles, dacht ik, waarom voel ik me nu nog steeds niet gelukkig? Ik kon alleen maar huilen en zat als een klein kind bij Stein op schoot. Hij heeft me gerustgesteld en getroost, gezegd dat we het samen zouden gaan doen. Ik dacht destijds nog dat ik me beter zou gaan voelen als ik netjes therapie zou volgen, maar dat bleek iets te optimistisch. Alsof ik ergens voelde dat ik mezelf voor de gek hield, heb ik vrijwel tegelijk met mijn aanmelding voor therapie een uitvaartverzekering afgesloten. Een uitvaartverzekering keert pas twee jaar na het afsluiten uit als je omkomt door zelfdoding. Op die manier dekte ik mezelf in. Mijn gedachte was: als ik de verzekering tegelijk afsluit met het starten van mijn therapie, heb ik twee sporen lopen. Ik denk dat ik toen al onbewust het gevoel had: als ik me niet beter ga voelen, dan kan ik niet meer verder leven.’ Bitterzoete gedachte ‘Na een jaar therapie die bestond uit gesprekken met een psycholoog voelde ik me nog niets beter. Toen kreeg ik antidepressiva voorgeschreven. In vier jaar tijd heb ik werkelijk elk type antidepressiva geprobeerd. Helaas zonder effect. Nooit was er iets wat mij het gevoel gaf: als dit het leven is, dan kan ik het wel. Wil ik het wel. Op wat voor manier ik het ook probeer, ik kán niet gelukkig zijn. Antidepressiva, therapieën… niets slaat aan. Ik heb al meer dan een dozijn verschillende medicijnen geprobeerd. Maar het enige wat ik ervan merk, zijn de bijwerkingen. Een droge mond, wisselende eetlust en het verdwijnen van mijn innerlijke ‘rem’. Zonder antidepressiva kon ik mezelf nog tegenhouden om me te snijden, maar door de medicatie verdween die drempel. Dus nee, dat was ook niet echt een verbetering. Drie jaar geleden besloot ik een ’reanimeer mij niet’-penning te gaan dragen. Dat kwam voort uit het idee dat het raar zou zijn als ik gereanimeerd zou worden, terwijl ik het leven eigenlijk niet wil. Actief een einde maken aan mijn leven was destijds nog niet iets wat ik overwoog, maar als me iets zou overkomen dat me het leven zou kosten, dan wilde ik ook dat het klaar was. Doordat je alleen een ‘reanimeer mij niet’-penning kunt bestellen als je lid wordt van de NVVE, hoorde ik over euthanasie op psychische grondslag. Met die gedachte leef ik nu al een hele tijd. Als ik alles heb gedaan wat ik kan doen, qua behandelingen en medicatie en er komt geen verlichting of acceptatie, ga ik een aanvraag indienen bij de Levenseindekliniek. Het is geen stap die ik zomaar zal zetten, want dan moet ik mijn vriend en mijn katten loslaten en van hen hou ik heel veel. De gedachte aan euthanasie vind ik bitterzoet. Bitter door het afscheid. Zoet door het verlangen naar de rust.
Het bericht Zoraya: ‘Ik ben klaar met het leven’ verscheen eerst op V!VA - Niets te verbergen.