Of je het wil of niet, hormonen spelen vaak de baas in je lichaam. Gelukkig zijn er wel steeds meer manieren om hormonale klachten te lijf te gaan.
Hormonen? Daar heb ik me eigenlijk nooit zo mee bezig gehouden. Ik ging op mijn vijftiende aan de pil en de vraag of ik me daar beter of slechter door voelde, heb ik eigenlijk nooit gesteld. Na de pil volgde een spiraaltje, daardoor bleef mijn menstruatie weg. Tóóóp. Wel zo gemakkelijk, toch? Rugpijn? Zal de bureaustoel wel zijn. Die pukkeltjes in mijn nek: had ik die altijd al? Geen idee. Moodswings? Tja, de achtbaan van het leven, hè?
Mijn cyclus interesseerde me niet. ‘Cyclus’ was voor mij een woord dat bij mijn lichaam hoorde, maar het was voor mij even abstract als vanzelfsprekend als het woord bloedsomloop of spijsvertering. Tot ik de dertig aantikte en zwanger wilde worden. Het spiraaltje ging eruit, mijn menstruatie keerde terug en plotseling werd ik me ervan bewust wat voor ingenieus uurwerk zich eigenlijk in mijn lichaam bevond.
Jeuk en vermoeidheid
Laten we het een hormonale openbaring noemen. Voor het eerst ging ik patronen zien. De pukkeltjes in de nek die toch heus altijd rond hetzelfde moment verschenen. Die paar dagen dat ik het leven ineens opvallend zwaar vond. De dagen van ‘oh my god, ik kan alles, ik ga een boek schrijven, vandaag nog!’ die daarna ook altijd weer volgden. Toen ik eenmaal zwanger was, merkte ik opnieuw dat die stofjes – kom, hoe heten ze ook alweer? – nogal wat impact hebben. Noem een vreemd hormonaal symptoom en ik heb het in die tijd gehad. Jeuk, een rare ijzersmaak in mijn mond, brain fog (ken je dat gevoel dat je in een duikpak door de wereld loopt?), zwangerschapsdementie, en dan die vermoeidheid die me vanuit het niets kon verpletteren, als een piano die van een flatgebouw naar beneden viel. Good times.
Maar zo bleu als ik was op het gebied van hormonen, zo zie je de jonge vrouwen en meisjes vandaag de dag niet meer zo snel. Waar het voor mij en mijn ‘elder millennial’-vriendinnen nog volstrekt normaal was om je vanaf de puberleeftijd een zware pil voor te laten schrijven en nooit meer om te kijken, groeit er nu een generatie op die zich steeds meer verdiept in de vrouwelijke cyclus, de invloed van hormonen en manieren om daar zelf meer vat op te krijgen. Op sociale media winnen hormooncoaches en ‘cyclus-influencers’ in rap tempo terrein. In tijdschriften verschijnen steeds meer artikelen over de impact van hormonen. En je kunt inmiddels ook een aardige boekenplank vullen met recent verschenen zelfhulpboeken en naslagwerken over de vrouwelijke cyclus, met als het bekendste voorbeeld Period power van de Britse Maisie Hill, waarvan de Nederlandse vertaling De Cyclusstrategie begin vorig jaar uitkwam.
Bemoeiallen
Hormonen zijn hot, zoveel is duidelijk. Maar wat doen die stofjes nou eigenlijk precies? En wat kun je zelf doen om de boel in balans te houden? Even simpel gezegd: hormonen zijn geboren regelaars (of ontregelaars, het is soms maar net hoe het uitpakt). Hormonen zijn namelijk stofjes die je lichaam aanmaakt en die via de bloedbaan verschillende lichaamsfuncties regelen, bijvoorbeeld in weefsels en organen. Hormonen hebben op die manier invloed op langlopende processen, zoals de groei en de puberteit, maar ook op ‘ad hoc’-processen, zoals bloeddruk en stressreacties. Naast de bekende hormonen die vaak de show stelen, zoals als het slaaphormoon melatonine, het stresshormoon cortisol en het alvleesklierhormoon insuline, circuleren er nog honderden andere hormonen in het bloed.
Eigenlijk moet je hormonen zien als een soort managers; ze bemoeien zich in je lichaam bijna overal mee en ze gaan allemaal net weer over iets anders. Zo sturen ze de stofwisseling aan, de groei of het immuunsysteem of ze hebben invloed op je humeur, energieniveau, spiermassa en vetopslag. Op de vraag ‘hoe ben ik lief voor mijn hormonen’ bestaat dan ook geen ‘one size fits all’-antwoord. Over één ding zijn experts het in elk geval eens: voor een gezonde hormoonbalans is vooral stress een dealbreaker, omdat het stresshormoon cortisol de aanmaak van andere belangrijke hormonen kan verstoren, met uiteenlopende klachten tot gevolg: van gewichtsschommelingen tot een verzwakt immuunsysteem. En verder? Als je genoeg water drinkt, genoeg slaapt, weinig strest en daarnaast genoeg gezonde vetten, eiwitten en onbewerkte voedingsmiddelen eet die je bloedsuikerspiegel niet te snel doen schommelen, dan ben je hormoonwise behoorlijk lekker bezig.
Maar betekent dat dan dat iedereen die keurig volgens die geboden leeft nooit last heeft van hormonale klachten? ‘Nou nee,’ zegt Catherine van Heest, oprichter en directeur van Care For Women, een landelijke organisatie die zich heeft gespecialiseerd in de hormonale gezondheidszorg voor vrouwen. ‘Natuurlijk, als je vermoedt dat je last hebt van klachten die te maken hebben met een verstoorde hormoonbalans, kan kijken naar je leefstijl een heel goed startpunt zijn. Kijk vooral eerst eens of het vermijden van stress en het aanpassen van je eetpatroon een positieve invloed hebben. Soms kom je daarmee al een eind. Maar soms ook niet,’ zegt ze. ‘Niet alle klachten los je op door meer water te drinken, vaker te ontspannen of genoeg gezonde vetten te eten.’ Zo kunnen hormonale problemen ook een familiaire oorzaak hebben.
En soms is er helemaal geen oorzaak te vinden. ‘Dan blijkt iemand gewoon ‘gevoeliger’ te zijn voor schommelende hormonen en heeft zij helaas pech,’ zegt van Heest. ‘In de praktijk zien we dat bij vrouwen de maandelijkse cyclus voor hormonale klachten zorgt die bij de één een stuk heftiger uitpakken dan bij de ander.’
Het hele verhaal lees je in VIVA-06-2021. Deze editie ligt vanaf 9 februari in de winkel.
Sommige artikelen kun je maar gedeeltelijk lezen op viva.nl, omdat ze afkomstig zijn uit de papieren VIVA. Uit respect naar onze abonnees én om te zorgen dat wij online leuke gratis content kunnen blijven maken. We hopen te kunnen rekenen op je begrip!
VIVA nieuwsbrief
Iedere week de leukste nieuwsbrief van Nederland in je mailbox?
Beeld: GettyImages
Het bericht Hormonen hot? ‘Je gaat nu niet vanzelfsprekend meer vanaf je 15e aan de pil’ verscheen eerst op V!VA - Niets te verbergen.