De body positvity-beweging liet journalist Tatjana Almuli inzien dat je een positiever zelfbeeld niet per se vindt in een kleinere kledingmaat. Maar waar komt die beweging eigenlijk vandaan? De afgelopen vijf jaar heeft body positivity veel terrein gewonnen. De boodschap van de aanhangers van deze beweging: alle lichamen zijn goed en waardig en iedereen verdient respect – ongeacht diens uiterlijke kenmerken. Waar de beweging eerst misschien vooral online aanzien verwierf – een hashtag als #bodypositive telt 16 miljoen hits – neemt ook in de offlinewereld het lichaamspositieve gedachtengoed een steeds prominentere plek in. Zo schitteren curvy modellen van eigen bodem als Jill Kortleve en Daniëlle van Grondelle steeds vaker op de catwalks van internationale fashionweeks en siert popster Lizzo de covers van tal van tijdschriften, met als hoogtepunt de Amerikaanse Vogue in 2020 – een magazine waarin dikke vrouwen altijd werden uitgesloten. Ook in Nederland neemt de bekendheid van de beweging toe: Linda de Mol verscheen na het jarenlang promoten van crashdiëten vorige zomer in bikini op de cover van haar eigen blad, met als kop: ‘Lekker bodypositief’. En de hashtag #eerlijkefoto van Miljuschka Witzenhausen kreeg afgelopen jaar gevolg met duizenden hits op Instagram, waaronder foto’s met zichtbare vetrollen, striae en putjes in de dijen veelvuldig werden gedeeld. Niet sociaal geaccepteerd Voor mij is de beweging niet nieuw. In 2014 kwam ik op het Instagramaccount van journalist en plussize model Mayra Louise de Wilde (@mayralouise) voor het eerst in aanraking met hashtags als #Selflove #Effyourbeautystandards en #Happyisnotadresssize. In de hoop mijn lichaam en daarmee mezelf eindelijk eens te accepteren, was ik het jaar daarvoor op een ongezonde en extreme manier veel afgevallen. Het leek bijna averechts te werken: hoe meer gewicht ik verloor, hoe obsessiever ik bezig was met mijn uiterlijk. En hoe meer ik verzandde in gedachten vol zelfhaat: pas als ik gewicht x of kledingmaat y haal, mag ik jurkje z dragen. Bij toeval kwam ik terecht op het account van De Wilde en ik zag foto’s van haar in bikini mét zichtbare cellulitis en vetrollen. Foto’s die ik met bewondering en enige jaloezie bekeek: hoe kon zij zó vrij zijn in een lichaam dat niet sociaal geaccepteerd is? Maar het was vooral een verademing: o, zo kan het dus ook. Als dik mens mag je ook in bikini of whatever gewoon ‘zijn’. Ik verdiepte me in de lichaamspositieve stroming en begon langzaam in te zien dat een positiever zelf- en lichaamsbeeld niet samenhangt met het dragen van een bepaalde kledingmaat. En dat ik veel gelukkiger ben als ik niet constant de focus leg op mijn gewicht of uiterlijk. Fast forward naar 2021: nog steeds is De Wilde een prominent figuur binnen de Nederlandse online body positivity-community. Bovendien schreef ze het eerste Nederlandse boek over lichaamspositiviteit: Op je lijf geschreven. Op een toegankelijke manier geeft ze haar volgers en lezers de boodschap mee: je mag ruimte innemen en je bent goed zoals je bent. De Wilde ziet een positief effect van het meer mainstream worden van lichaamspositiviteit: ‘De afgelopen jaren zie je dat er steeds meer ruimte wordt gemaakt voor bijvoorbeeld dikke mensen. Vroeger werd er misschien eens per jaar een plussize model gevraagd voor een modeserie in een invloedrijk blad, nu is dat veel vaker het geval. Ook bekende designers ontwerpen hun kleding vaker in grotere maten. Wat me ook opvalt, is dat mensen een vorm van uitsluiting niet langer pikken: als iemand in de media nu een fatshamende opmerking maakt, gaat het helemaal los op sociale media en wordt dat ook weer opgepikt door de traditionele media. Er lijkt steeds meer besef te komen dat body positivity geen trend is en dat is tof en belangrijk.’ Ook Saskia Olivieira (@thecurvychapter) is ruim zeven jaar actief bezig met het verspreiden van de ‘je bent goed zoals je bent’-boodschap: ‘Ik heb zo veel vrijheid gewonnen sinds ik mijn lijf accepteer zoals het is. Het is heerlijk om niet altijd bezig te zijn met diëten en het nastreven van een bepaald – voor de meeste mensen onrealistisch – schoonheidsideaal. Met terugwerkende kracht vind ik het jammer dat ik niet eerder die vrijheid heb gevoeld om van mezelf te houden zoals ik ben. Daarom wil ik andere mensen inspireren eerder dat proces van zelfacceptatie aan te gaan, het geeft zo veel rust. En het is mooi om te zien dat steeds meer mensen hiervoor openstaan.’ Lees ook: Mischa Blok: ‘Ik word treurig van mensen die de hoop in de liefde hebben opgegeven’ Hoe het begon Toch zijn er ook kanttekeningen te plaatsen bij body positivity anno 2021. Omdat lichaamspositiviteit pas sinds kort bekendheid heeft verworven bij het grotere publiek, lijkt het alsof deze beweging nog niet lang bestaat. En dat is kwalijk, schrijft auteur en activist Stephanie Yeboah in haar boek Fattily ever after. Al in de jaren 60 is de lichaamspositieve beweging ontstaan doordat feministen van kleur streden tegen de discriminatie van dikke mensen. In het pamflet Fat manifesto beschreven ze de complexiteit van uitsluiting, hoe toxisch de dieetcultuur is en vierden ze diversiteit in al haar vormen – of dat nu fysiek, seksueel of cultureel is. In de VS resulteerde dit in de oprichting van NAAFA, een organisatie die zich inzet voor de bestrijding van gewichtsdiscriminatie op bijvoorbeeld de arbeidsmarkt en in de zorg. In de jaren 90 en 00 werd deze ‘fat acceptance’-boodschap gedeeld in de eerste online communities – waar toen al veelvuldig foto’s werden gedeeld, vooral door dikke vrouwen van kleur die meer ruimte claimden. Met de komst van sociale media en de populariteit van plussize bloggers als Gabi Fresh en modellen Ashley Graham en Tess Holliday groeide de bekendheid van de beweging steeds verder uit tot de mainstream positie die ze nu heeft verworven. Veel mensen omarmen het idee van zelf-acceptatie en vieren hun lichaam onder het mom #bodypositive te zijn. Waar de beweging eerst vooral gedomineerd werd door plussize vrouwen, is het tegenwoordig een soort ‘love yourself’-uithangbord geworden waar iedereen zich onder kan scharen. Daar is niets mis mee: iedereen is welkom en het is fantastisch als je van jezelf kunt houden en dat wilt delen met de wereld. Maar de lichaamspositieve beweging is in de eerste plaats in het leven geroepen om letterlijk en figuurlijk meer ruimte te maken voor mensen die niet gehoord en gezien werden. En het is belangrijk je daar bewust van te zijn. Hoe bodypositivity ook verbonden is aan (anti)racisme, legt Olivieira helder uit: ‘De beweging is zo op het lichaam gericht, omdat er altijd tegen dikke, zwarte vrouwen is gezegd dat ze lelijk zijn, te dikke billen hebben en hun haar te wild is. Deze negatieve houding was deel van de dehumanisering van zwarte mensen. De zwarte grondleggers van de body positivity-beweging begonnen uit te dragen: ik ben wél mooi. Zij creëerden een safe space waarin soortgenoten zichzelf konden zijn. En deze strijd voor basisgelijkwaardigheid en respect is voor veel mensen nog steeds realiteit – dat moeten we niet uit het oog verliezen. Daarom is het belangrijk om te weten hoe deze beweging is ontstaan, zo blijven we namelijk ruimte maken voor de gemarginaliseerde groepen voor wie deze beweging van levensbelang is. Pas als je dat herkent en erkent, kun je naar de volgende stap werken en echt ieder mens gelijk behandelen en accepteren. Als je écht lichaamspositief bent, ben je niet alleen bezig met jezelf accepteren, dan gaat het juist ook over ruimte maken voor de ander.’
Het bericht Journalist Tatjana Almuli: ‘Hoe meer gewicht ik verloor, hoe obsessiever ik was met mijn uiterlijk’ verscheen eerst op V!VA - Niets te verbergen.