Ze kreeg nooit een kus of knuffel en kan zich eigenlijk geen enkel leuk moment met haar moeder herinneren. Toen Deborah (36) uiteindelijk besloot het contact met haar te verbreken, voelde dat als een opluchting.
‘Tot drie jaar terug woonden mijn moeder en ik in dezelfde stad. Ik heb haar nog weleens gezien in de supermarkt. Zij zag mij ook, dat weet ik zeker, want ze verstopte zich achter een stellage. Ik heb het genegeerd. Ik wist niet zo goed wat ik met de situatie aanmoest.
Als zij het initiatief tot contact zou nemen, zou ik haar niet de deur wijzen. Ik zou haar wel de kans willen geven om te vertellen wat dit alles met haar heeft gedaan. Haar verhaal te doen. Maar een moeder-dochterrelatie opbouwen? Nee. Ik wil ook niet dat ze deel zou gaan uitmaken van het leven van mijn kinderen. Ik wil hen beschermen tegen de manipulatie die ik gedurende mijn jeugd heb moeten ondergaan. Nu, met de huidige coronasituatie en wetende dat mijn moeder COPD-patiënt is, heb ik er natuurlijk ook weleens over gedacht hoe ik het zou vinden als ze morgen zou overlijden. Ik weet dat ik er vrede mee zou hebben. Ik heb haar vanuit mijn kant niets meer te zeggen. Maar daar is wel een behoorlijk aantal gesprekken met een psycholoog en EMDR-therapie voor nodig geweest.’
Vader geeft op
‘Mijn ouders zijn gescheiden toen ik acht was, maar ook daarvoor was mijn moeder eigenlijk de enige opvoeder in het gezin. Mijn vader kreeg niet eens de kans om iets in te brengen, want mijn moeder was een heel dominante vrouw. De enige jeugd-herinnering die ik aan mijn vader heb, is dat hij samen met mijn broertje en mij met LEGO speelde en mijn moeder misprijzend tegen me zei: ‘Je vader is zelf nog een kind.’ Ik merkte aan alles dat ze een hekel aan hem had. Waarom weet ik niet. Na de scheiding probeerde mijn vader wel contact met mij en mijn broertje te onderhouden, maar hij kreeg de kans niet. Mijn moeder maakte hem zwart en vond altijd wel een reden om de afspraken niet na te komen; hij zou mij zogenaamd vergeten zijn op te halen van paardrijden, betaalde geen alimentatie. Op een gegeven moment wilde mijn moeder ook niet dat mijn broertje en ik nog contact hadden met mijn vader. Ze stookte ons op, zei bijvoorbeeld dat ze hem had betrapt terwijl hij mij stiekem in de badkamer aan het bekijken was. Ik had zelf nog nooit zoiets gemerkt, maar op die leeftijd neem je gewoon aan dat je moeder de waarheid spreekt.
Rond mijn twaalfde moest ik een briefje aan mijn vader schrijven dat gedicteerd werd door mijn moeder. Daarin stond dat ik mijn vader niet meer wilde zien. Mijn vader wist ondertussen al niet meer wat hij nog moest doen, hij bezweek onder de vijandigheid en heeft toen maar opgegeven, in de hoop dat we later uit onszelf naar hem toe zouden komen.’
Sociaal isolement
‘Vanaf het moment dat mijn ouders zijn gescheiden, werd ik een soort maatschappelijk werkster. Vanaf mijn achtste kreeg ik alle problemen over me uitgestort die mijn moeder op haar werk of in haar relaties met anderen had. Hele avonden praatte ze tegen me aan. Ook kreeg ik steeds meer verantwoordelijkheid in het huishouden. Omdat ze zo ongeveer met al haar familie ruzie had, zaten we ook nog in een behoorlijk sociaal isolement. Vanaf mijn twaalfde moest ik elke week de weekboodschappen doen op mijn fiets, koken en schoonmaken; dingen die ik volgens mijn moeder nooit goed genoeg deed. Als ik ook maar een klein dingetje was vergeten, werd ze kwaad. Dan kneep en sloeg ze me. Ik ben een keer met een blauw oog op school verschenen en toen heb ik maar gezegd dat ik een bal tegen mijn oog had gekregen. Nu denk ik: ongelofelijk dat er niet is ingegrepen, ik denk dat dat nu heel anders zou zijn. Aan de andere kant: niemand kwam ooit bij ons thuis. Ook geen vriendinnetjes. De enkele keer dat dat eens gebeurde, werden die direct door mijn moeder afgekeurd. Ze waren te dom, te dik, hadden slechte ouders of waren veel te druk. Er was altijd wel iets mis met ze, dus al snel leerde ik het af om iemand mee te nemen. Ik ging zelf nog weleens naar iemand toe, maar daar kwam dan ook kritiek op. Ik weet nog dat ik voor de tweede keer in een week bij een klasgenootje wilde langsgaan, en mijn moeder zei: ‘Alweer? Je bent daar net geweest! In die tijd kun je ook wel de stofzuiger door het huis halen.’’
Pure jaloezie
‘Mijn hele leven stond in het teken van het mijn moeder naar de zin maken. Ik werd letterlijk murw. Voor mijn broertje was het anders. Mijn moeder zag in hem meer van zichzelf en toen ik een keer boos was omdat hij iets mocht wat ik niet mocht, gaf ze als reden dat mijn broertje op haar leek. Hij was haar kindje en ik was niemands kindje. Ik kan me geen enkel leuk moment met mijn moeder herinneren, niet dat we samen gingen shoppen, geen andere dingen die we samen deden, niets.
De ruimte om mijn eigen leven te leiden, was er niet. Ook niet toen ik in de puberteit kwam. Ik mocht niet op stap met vriendinnen. Dat had niets met bezorgdheid te maken, ik denk nu dat het pure jaloezie was. Zij ontnam mij echt alles wat leuk was, omdat ze zelf ook niets leuks in haar leven had. Ze was een heel gefrustreerde en bittere vrouw. Ze had altijd ruzie met iedereen om zich heen en brak rigoureus met mensen die het waagden tegen haar in te gaan. Er waren geen sociale contacten en ze loog alles bij elkaar. Zolang ik me kan herinneren zei ze bijvoorbeeld dat ze een donorlever had en daar moest ze eens per maand voor naar het ziekenhuis en levenslang medicatie voor slikken. Toen ik zestien was, begon ik het raar te vinden dat ze helemaal geen litteken had van de leveroperatie en heb ik een keer de beschrijving van de medicijnen die volgens haar voor haar lever waren gelezen. Het was gewoon de anticonceptiepil. Ik heb wel een keer gezegd: ‘Mama, dit zijn geen medicijnen, dit is gewoon de pil.’ Maar ik wist toch al dat ik nooit een eerlijk antwoord zou krijgen. Ze wist het altijd zo te draaien dat het mijn schuld was, dus ik leerde het vragen snel af.’
Tekst: Vivienne Groenewoud | Foto: Joost Hoving
Dit is niet het volledige verhaal van Deborah. Dat kun je lezen in de nieuwste VIVA #28, die vanaf woensdag 8 juli 2020 in de winkels ligt. Wist je dat je de nieuwste VIVA ook als losse editie heel makkelijk kunt bestellen via deze link?
»BESTEL VIVA ONLINE | KLIK HIER«
Het bericht Deborah (36) verbrak het contact met haar moeder: ‘Of ik een moeder mis? Ik heb er nooit een gehad’ (uit het magazine) verscheen eerst op V!VA - Niets te verbergen.