Het was het grootste schandaal van het afgelopen jaar: de toeslagenaffaire. Janet (35) is een van de ouders die ten onrechte werd beschuldigd van fraude. Ze raakte daardoor haar baan kwijt, kreeg gezondheidsproblemen en zelfs haar zoon werd uit huis geplaatst.
Uit onderzoeken naar de toeslagenaffaire blijkt dat de Belastingdienst grove fouten heeft gemaakt. Het ministerie van Financiën deed zelfs aangifte tegen de eigen ambtenaren van de Belastingdienst vanwege ‘beroepsmatige discriminatie’ en het ambtsmisdrijf ‘knevelarij’, oftewel het ‘vorderen of ontvangen van een betaling terwijl de ambtenaar weet dat die betaling niet verschuldigd is’. Janet is een van de vele ouders die daar slachtoffer van werd.
Eind van zijn Latijn
‘De afgelopen weken zat ik bijna de hele dag aan de televisie gekluisterd om de verhoren te volgen. Ondanks wat er allemaal is gebeurd, had ik niet verwacht dat ik het zo erg zou vinden, maar kijken naar mensen die zeggen: ‘Ik wist wel wat er gebeurde, maar ik heb er niets mee gedaan’ bezorgde me letterlijk steken in mijn hart. Dit heeft mijn leven kapot gemaakt! Hoe kan zo iemand zichzelf nog in de spiegel aankijken?! Gerard Blankestijn, de voormalig directeur Toeslagen bij de Belastingdienst, verklaarde onder ede dat hij wel anders wilde, maar ja, de beleidsmakers bij Sociale Zaken wilden de wet niet versoepelen.
Hij moest het fraude- en opsporingsbeleid met betrekking tot de kinderopvangtoeslag dus wel ‘kil en meedogenloos’ uitvoeren. Er een zaak van maken? Hij had, naar eigen zeggen, ‘nog wel meer te doen.’ Toen hij dat zei, werd iedereen in mijn toeslagen-appgroep wild van woede en verontwaardiging. In die groep zitten ongeveer vijftig ouders. Het begon ermee dat we ervaringen uitwisselden en elkaar op de hoogte hielden van nieuwe ontwikkelingen, maar inmiddels zijn we een hechte familie geworden. We hebben ook een afgeschermde Facebook-pagina en ook daar hebben we veel steun aan elkaar. Toch is iedereen nu wel aan het eind van zijn Latijn.
Na het zien van de verhoren had ik echt een off-day. Als gevolg van de toeslagenaffaire is er PTSS bij me vastgesteld. Ik volg daar EMDR-therapie voor en loop bij een psycholoog. Soms gaat het goed, maar als het weer even slechter gaat, ben ik ontzettend bang dat ik weer zo depressief ga worden als ik eerder was. Dat ik de controle over mijn leven weer kwijt ga raken. Gelukkig is mijn psycholoog heel lief en flexibel. Ik kan vaak tussendoor bij haar terecht.’
Lees ook:
Minou (42): ‘Opeens zagen we de enorme rood-roze gifwolk boven de stad’
Aangemerkt als fraudeur
‘Precies tien jaar geleden geleden begon het. Ik kreeg een brief van de Belastingdienst, waarin stond dat ik niet had aangetoond dat ik had betaald voor de kinderopvang van mijn destijds vierjarige zoontje. Ik moest allerlei bewijsstukken aanleveren. Ik vond dat niet raar. Logisch dat ze dat controleren, dacht ik. Ik leverde alles aan, maar ik bleef berichten krijgen dat ik in gebreke was gebleven en jaaropgaven niet had aangeleverd. Inmiddels heb ik mijn dossier binnen; daarin zitten de gevraagde stukken keurig achter de brief waarin stond dat ze ontbraken.
‘De blauwe enveloppen en dwangbevelen bléven maar binnen-stromen’
Omdat ik niet wist wat ik verder nog kon doen, zei ik: ‘Vraag het dan na bij de kinderopvang!’ Maar dat deden ze niet. Uiteindelijk kreeg ik bericht: ik zou fraude hebben gepleegd en moest alles bij elkaar zo’n 34.000 euro terugbetalen. En daar kwam natuurlijk rente bij. En aanmaningskosten. De blauwe enveloppen en dwangbevelen bleven maar binnenstromen. Ik moest uiteindelijk duizend euro per maand terugbetalen. Ik had een goede baan, maar niet zó goed. Al snel volgde er loonbeslag en dan is het einde zoek. Dan ga je schuiven met rekeningen en loopt alles nog meer op.
Grootste fout van mijn leven
In 2016 probeerde ik via de gemeente in de schuldsanering te komen, maar daar zijn strenge voorwaarden voor. Omdat de Belastingdienst bleef beweren dat ik niet ter goeder trouw had gehandeld, lukte dat niet. Uiteindelijk ben ik van ellende naar een particuliere schuldhulpverlener gegaan. Daar word je voor gewaarschuwd, een hoop van die zogenaamde hulpverleners zouden malafide zijn, maar ik had veel vooronderzoek gedaan en dacht dat dit bureau wel goed was.
Dat bleek de grootste fout van mijn leven. Ik zou een bewindvoerder krijgen en leefgeld, zo’n veertig euro per week. Zelf mocht ik op financieel gebied niets meer, zelfs geen nieuwe pincode aanvragen bij de bank. Ik dacht dat ik daardoor rust zou krijgen. Geen dwangbevelen meer, geen deurwaarders die aanbelden… De post kreeg ik inderdaad niet meer, maar omdat ik ook online kon kijken in de berichtenbox van Mijn overheid, zag ik al snel dat er niets werd betaald.
Geen geld
Ook kreeg ik vaak geen leefgeld of maar de helft. Elke keer was er ‘geen saldo’, terwijl ik altijd precies weet wat mijn inkomsten zijn. Ik was net verhuisd, maar geld voor spullen was er niet meer. Ik zat op een oude bank met gaten en had voor sommige ramen vuilniszakken als gordijnen. Soms moest ik een week leven van tien euro.
‘Geld voor spullen was er niet meer, voor de ramen hingen vuilniszakken als gordijnen’
Als ik vragen stelde via de mail, kreeg ik geen antwoord. En ik dacht dat ik een goede schuldhulpverlener had gevonden, eentje die me echt wilde helpen… Wat had ik me vergist! Uiteindelijk besloot ik een klacht in te dienen, maar daarvoor moest ik een hele klachtenprocedure doorlopen. Je bent niet zomaar van zo’n bewind af. Het duurde allemaal tergend lang en als klap op de vuurpijl werd ik toen ook nog, geheel onverwachts, ontslagen.’
Het kon nóg erger
‘Ik moest op gesprek komen en dacht dat ik salarisverhoging zou krijgen, maar in plaats daarvan kreeg ik te horen dat mijn contract niet verlengd werd. Door het loonbeslag had mijn manager van hogerhand de opdracht gekregen mij te ontslaan. Omdat ik op een financiële afdeling werkte, zou er met mijn financiële moeilijkheden namelijk een vertrouwensrisico zijn. Mijn manager, tegen wie ik altijd heel open over mijn problemen ben geweest, zei: ‘Ik hoop dat je nu echt geholpen gaat worden.’ Hij vond het heel erg dat hij mij moest laten gaan, maar had er helaas geen stem in.
Daarna viel ik in een gat. Mijn werk gaf me structuur en hield me op de been. Toen dat ook nog wegviel, kon ik het niet meer opbrengen om uit bed te komen. Ik werd grijs, kreeg problemen met mijn hart en mijn gewicht schoot van vijftig naar negentig kilo. Uiteindelijk had ik me er een soort van bij neergelegd dat dit voortaan mijn leven zou zijn: armoede en schulden. Vriendinnen raakte ik kwijt, ik werd gewoon niet meer uitgenodigd. Dat gebeurt als je nooit mee kunt omdat je geen geld hebt. Ik werd alleen nog wakker om mijn zoon naar school te helpen, maar zodra hij de deur uit was, kroop ik weer terug in bed.
Ik zakte steeds dieper in een depressie. Ik wilde zo graag normaal zijn, maar ik wist niet meer hoe. Thuis was het een bende, omdat ik het niet meer kon opbrengen om het huishouden te doen. Uiteindelijk heb ik hulp ingeroepen van maatschappelijk werk, maar die konden me alleen maar op een wachtlijst zetten voor psychische hulp. En toen kwam de genadeklap. Ik kreeg een verzoek om naar de school van mijn zoontje te komen voor een gesprek. Ze wilden van tevoren niet vertellen wat er was, maar eenmaal daar hoorde ik dat iemand uit mijn omgeving een melding had gedaan bij Veilig Thuis: ik zou niet meer goed voor mijn zoon kunnen zorgen.
Lees ook:
Debbie (35): ‘Ze dreigden m’n kinderen uit huis te plaatsen’ (+)
Uithuisplaatsing
Ik was helemaal in shock, had me hier totaal niet op voorbereid. Ik mocht nog even afscheid nemen, maar hij moest bij zijn vader gaan wonen. Het zou tijdelijk zijn, werd me verteld, totdat ik de boel weer op de rit had. ‘Dan kun jij de hulp krijgen die je nu niet krijgt, mama,’ zei mijn zoon. Huilend liep ik naar huis. Van alle ellende deed de uithuisplaatsing van mijn zoon me het meeste pijn. Doordat mijn zoon bij zijn vader ging wonen, vielen mijn eenoudertoeslagen weg. Ik at amper nog en kon de kosten van het ov niet meer betalen. Ik spaarde het eten uit mijn mond om de tramritjes van mijn zoon of zijn eten te betalen als hij in het weekend bij mij was.’
Sommige artikelen kun je maar gedeeltelijk lezen op viva.nl, omdat ze afkomstig zijn uit de papieren VIVA. Uit respect naar onze abonnees én om te zorgen dat wij online leuke gratis content kunnen blijven maken, linken wij je door naar onze magazine-shop om het hele artikel te lezen. Dit is een online platform waar je alle edities van VIVA ook los kunt bestellen. Ook kun je het artikel hier via Blendle lezen. Maar nog leuker is het om VIVA magazine te bestellen, dat kan via de button hieronder. We hopen te kunnen rekenen op je begrip!
Tekst: Vivienne Groenewoud | Beeld: Joost Hoving
»BESTEL VIVA ONLINE | KLIK HIER«
Het bericht Janet (35): ‘Ik zou fraude hebben gepleegd en moest 34.000 euro terugbetalen’ (+) verscheen eerst op V!VA - Niets te verbergen.