Verslaafd raken aan een zalf: dat dat kan, had Maartje Francisco (38) ook nooit gedacht. Maar toen ze stopte met de hormoonzalf tegen eczeem, werd haar hele lichaam vuurrood en branderig. ‘Het begon vaak met een trui of beha die op mijn huid kriebelde. Vervolgens verspreidde de jeuk zich over mijn hele lijf. Alsof ik van top tot teen onder de vlooien zat; om gek van te worden. Er niet aan denken lukte niet, niet krabben ook niet. Tijdens zo’n jeukaanval probeerde ik van alles om mijn aandacht af te leiden: van ademhalingsoefeningen tot uren baden in Dode Zeezout. Soms hielp dat. Meestal krabde ik net zolang door tot mijn huid kapot was. Alleen dan had ik heel even verlichting. Had ik maar van tevoren geweten hoeveel ellende ik erdoor zou krijgen, dan was ik nooit met hormoonzalf begonnen.’ Altijd een tube mee ‘Als kind had ik af en toe last van eczeem in mijn elleboogholten. Rond mijn zestiende werden de klachten erger: rode, jeukende plekken in mijn hals en op mijn tepels. Het zullen hormonen geweest zijn, of misschien stress. Ik weet het niet zeker. De dermatoloog die ik destijds bezocht, keek niet naar mogelijke oorzaken. Er werd niet getest op allergieën of intoleranties voor bepaalde stoffen. Wel kreeg ik meteen een van de zwaarste hormoonzalven (dermacorticosteroïden, red.) voorgeschreven. Zodra ik klachten kreeg, moest ik er een laagje van die zalf opsmeren.’ ‘Over bijwerkingen of verslaving werd niets gezegd. Ik vroeg er ook niet naar. Ik was allang blij dat ik iets had gekregen dat mij van die ellendige eczeem af zou helpen. Vanaf dat moment had ik altijd een tube in huis. Als ik op vakantie ging, nam ik het mee. Zodra ik jeuk of rode vlekken kreeg of mijn huid begon te schilferen, smeerde ik er een laagje op en de eczeem verdween onmiddellijk. Ik zag het als een wondermiddel.’ ‘Maar hormoonzalf werkt eigenlijk net als drugs: het onderdrukt de verschijnselen, maar je hebt er steeds meer van nodig en het werkt steeds minder goed. De rode plekken kwamen steeds sneller en heftiger terug. Ook ontstond er eczeem op plekken waar het eerder nooit had gezeten, zoals op mijn romp en op mijn handen. Na een tijdje smeerde ik bijna elke dag met die zalf. Het gebruik afbouwen was niet meer mogelijk. Mijn huid kon niet meer zonder.’ Lees ook: Celine werd als baby te vondeling gelegd: ‘Als ik in de spiegel keek, dacht ik: wie ben ik? Waar kom ik vandaan?’ Cold turkey ‘Tijdens mijn eerste zwangerschap merkte ik pas echt hoe afhankelijk ik van die troep was geworden. Voor de veiligheid van de baby raadde mijn huisarts aan om tijdelijk een lichtere hormoonzalf te gebruiken. Als gevolg jeukten mijn handen voortdurend en kreeg ik allerlei wondjes, waardoor ik mijn werk als huidspecialist amper kon uitvoeren. Inmiddels weet ik dat dit al ontwenningsverschijnselen waren. Dit kan toch niet goed zijn, dacht ik. Ik zocht op internet naar informatie en zo ontdekte ik een community van tienduizenden mensen die exact hetzelfde ervaarden als ik. Ze smeerden al jaren met hormoonzalf, maar hun klachten leken alleen maar te verergeren. Al helemaal als ze probeerden te stoppen met de zalf. Dan kregen ze ontwenningsverschijnselen: topical steroid withdrawal (TSW) in het Engels.’ ‘TSW lijkt in eerste instantie op heftigere eczeem, maar wordt in feite veroorzaakt dóór de hormoonzalf. Cold turkey stoppen, was voor mij de enige manier om ervan af te komen. Ik heb het niet met mijn huisarts besproken. Ook niet met een dermatoloog. Daar was ik al jaren niet meer geweest. Vervolgrecepten regelde ik telefonisch. Ik heb ook niet om advies gevraagd. Als huidspecialist wist ik dat er weinig is dat dermatologen en huisartsen voor je kunnen doen als je wil stoppen met medicatie, behalve mentale steun bieden. Daarom besloot ik het op eigen houtje te doen. Nog dezelfde avond gooide ik al mijn tubes in de vuilnisbak.’ ‘Ik wist dat het afkickproces niet makkelijk zou zijn, toch was ik niet voorbereid op de regelrechte hel waarin ik terechtkwam. De eerste paar maanden vielen nog wel mee. Op mijn armen kreeg ik wat rode plekken en in mijn hals en op mijn handen had ik veel jeuk. Maar na die eerste periode verspreidde het zich over mijn hele lijf. Mijn decolleté, rug, beide benen – overal werd mijn huid vuurrood en branderig. Alsof ik een dag onbeschermd in de zon had liggen bakken en supererg was verbrand.’ ‘Douchen lukte niet meer, omdat het kletterende water op mijn huid te veel pijn deed. Ik voelde me vaak koortsig. Dan gloeide mijn huid van de hitte, maar zelf had ik het ijskoud. En dan de jeuk! Die was dwingend en zó heftig dat ik met niets anders bezig kon zijn. Zeker ’s nachts. Ik lag er regelmatig uren wakker van. Op andere momenten werd mijn huid zo droog dat de vellen erbij hingen. Overal liet ik een spoor van huidschilfers achter: in de auto, op zwarte kleding, in mijn bed. Soms ging het een periode wat beter en leken de klachten te verminderen, maar na een tijdje begon het hele circus weer opnieuw. Twee stappen vooruit, één stap terug.’ ‘In het tweede jaar van het ontwennen, heb ik contact gehad met een dermatoloog. Ik wilde lichttherapie, omdat ik wist dat dit de klachten in sommige gevallen iets kon verminderen. Toen ik hem foto’s liet zien van mijn huid, stelde hij voor om weer met hormoonzalf te gaan smeren. Ik ben maar niet in discussie gegaan.’
Het bericht Maartje was verslaafd aan hormoonzalf: ‘Op deze hel was ik niet voorbereid’ verscheen eerst op V!VA - Niets te verbergen.